Regularnie dostajemy pytania o to, jak poprawnie uzupełnić paszport dozymetryczny.
Cieszy nas, że tak wielu naszych klientów i klientek wie już o tym, że niektórzy pracownicy takie paszporty mieć muszą, i że pamiętacie o tym, aby te paszporty uzupełniać.
Nie dziwi nas też wcale, że jak już paszporty macie, to czujecie się zagubieni, próbując wypełnić te tajemnicze tabelki. Mamy dla Was kilka wskazówek, które ułatwią ten proces.
Chcemy w tym miejscu zaznaczyć, że artykuł jest skierowany do lekarzy weterynarii, wykorzystujących urządzenia rentgenowskie do diagnostyki zwierząt. Nie będzie odpowiadał na potrzeby osób stosujących w swojej pracy źródła promieniotwórcze (substancje lub materiały promieniotwórcze).
Ale zacznijmy od początku.
Czym jest paszport dozymetryczny?
Paszport dozymetryczny to książeczka, której właścicielem jest pracownik zatrudniony do pracy, w której czynnikiem szkodliwym mogącym mieć wpływ na zdrowie tej osoby jest promieniowanie jonizujące. W paszporcie odnotowuje się wszystkie informacje, odnoszące się do miejsc zatrudnienia pracownika, otrzymanych przez niego dawek oraz przeprowadzonych badań lekarskich. Dzięki temu pracownik ma w jednym dokumencie podsumowanie, na jakie dawki promieniowania został dotychczas narażony i czy z tego tytułu pojawiły się u niego jakieś negatywne dla zdrowia skutki.
Pewnie jesteście zdziwieni, bo jednak większość osób, które wykonują zdjęcia rentgenowskie w weterynarii takich paszportów nie posiada. Czy to błąd? Niekoniecznie.
Kto musi mieć paszport dozymetryczny?
Na szczęście nie każdy. Paszporty muszą posiadać tylko „pracownicy zewnętrzni”.
Definicja pracownika zewnętrznego z Prawa atomowego:
Pracownik zewnętrzny – pracownik, zatrudniony przez pracodawcę zewnętrznego lub wykonujący działalność na własny rachunek, wykonujący dowolną działalność na terenie kontrolowanym lub terenie nadzorowanym, za który nie jest odpowiedzialny ani on ani jego pracodawca.
W tłumaczeniu na „ludzki”:
Pracownik zewnętrzny to osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, wykonująca badania rentgenowskie w ramach umowy B2B z innym podmiotem (najczęstszy przypadek) lub – o wiele rzadziej – osoba zatrudniona przez firmę, która to firma świadczy innemu podmiotowi usługi polegające m.in. na wykonywaniu przez omawianą osobę badań rentgenowskich w ramach działalności prowadzonej przez inny podmiot.
Paszporty dozymetryczne nie są obowiązkowe dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, umowę zlecenie czy dla właścicieli działalności.
Dlaczego akurat pracownicy zewnętrzni muszą posiadać omawiane książeczki?
Według ustawodawcy jest dużo bardziej prawdopodobne, że osoba prowadząca działalność gospodarczą będzie wykonywała pracę dla wielu podmiotów i z wieloma źródłami promieniowania. A w takim przypadku ważne jest, żeby określić, jakie dokładnie dawki dostał pracownik od konkretnej działalności, tak aby w przypadku przekroczenia dopuszczalnego limitu dawki można było zidentyfikować, skąd to przekroczenie się wzięło – działalność którego z pracodawców to spowodowała.
Ustawodawca pewnie chciał dobrze, jednak w branży weterynaryjnej to założenie powoduje więcej szkody niż pożytku… Dlaczego tak uważamy?
Powiedzmy sobie szczerze – zdecydowana większość osób wykonujących pracę w weterynarii w ramach umów B2B decyduje się na taką formę współpracy z „pracodawcą”, żeby zoptymalizować wysokość odprowadzanych podatków.
Zazwyczaj te osoby są zatrudnione nie w kilku, a wyłącznie w jednym miejscu pracy, co oznacza, że paszport nie będzie spełniał swojej funkcji. Przy ewentualnym przekroczeniu limitu dawki będzie przecież jasne, z której działalności to przekroczenie się wzięło.
W tym przypadku wpisy do paszportu dozymetrycznego to kolejny obowiązek z zakresu „papierologii stosowanej”, nie mający żadnego wpływu na poziom bezpieczeństwa pracownika przy pracy z promieniowaniem. Mimo to każdy pracownik zewnętrzny musi mieć swój indywidualny paszport dozymetryczny – nie ma tu obecnie żadnej taryfy ulgowej.
Jak uzyskać paszport dozymetryczny?
Wzór paszportu dozymetrycznego stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2020 r. w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizującym pracowników zewnętrznych narażonych podczas pracy na terenie kontrolowanym lub nadzorowanym.
Nie można jednak niestety wydrukować sobie tego załącznika, spiąć zszywaczem i używać jako paszportu. O paszport dozymetryczny trzeba formalnie zawnioskować do Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. Należy uzupełnić i podpisać odpowiedni formularz, a następnie złożyć wniosek listownie, przez ePUAP lub osobiście w urzędzie i… czekać. Czas oczekiwania to niestety kilka tygodni, a pamiętajcie, że bez paszportu dozymetrycznego nie można dopuścić pracownika zewnętrznego do pracy. Dobra informacja – wydanie paszportu jest dla wnioskodawcy bezpłatne.
Nowy paszport / stary paszport
Jeżeli posiadacie już paszporty dozymetryczne, powinniście sprawdzić, czy są nadal aktualne.
Zgodnie z podlinkowanym wyżej rozporządzeniem od 30 listopada 2020 r. obowiązuje nowy wzór paszportu, a osoby posiadające książeczki wydane przed tą datą powinny były do 30 maja 2022 r. zawnioskować o wydanie paszportów zgodnych z nowym wzorem.
Jeżeli jeszcze tego nie zrobiliście, polecamy czym prędzej załatwić tę sprawę.
Jak wypełnić paszport dozymetryczny?
UWAGA: opisane poniżej wskazówki dotyczą typowej sytuacji, kiedy to lekarz / technik posiada jednoosobową działalność gospodarczą i pracuje w ramach umowy B2B w jednym lub kilku zakładach weterynaryjnych i w ramach swojej pracy wykonuje badania rentgenowskie przy użyciu aparatu rentgenowskiego. Inne sytuacje wymagają omówienia indywidualnie. Jeżeli potrzebujesz wsparcia – skontaktuj się z nami.
CZĘŚĆ A / CZĘŚĆ B – nie wymagają dodatkowego uzupełnienia
CZĘŚĆ C – uzupełnia właściciel paszportu Wpisujemy tu aktualne miejsce zamieszkania i ewentualnie uzupełniamy o kolejne adresy w przypadku zmiany.
CZĘŚĆ D1 – uzupełnia każdy „pracodawca” posiadacza paszportu
1. Wpisujemy dane jednostki organizacyjnej (podmiotu posiadającego zezwolenie wydane przez Prezesa PAA).
2. Wpisujemy datę rozpoczęcia pracy z promieniowaniem (tu pamiętajcie – aby pracownik mógł rozpocząć pracę z promieniowaniem, musi spełnić określone warunki; data rozpoczęcia pracy powinna być zgodna z datą spełnienia wszystkich tych warunków) i datę zakończenia współpracy (to dopiero przy rozwiązaniu umowy).
3. Podpisuje się „pracodawca”, czyli kierownik jednostki (pamiętajcie, że np. w spółkach cywilnych kierowników może być kilku. Podpisują się wszyscy).
CZĘŚĆ D2 – uzupełnia każdy pracodawca posiadacza paszportu przy rozwiązaniu współpracy
1. Wpisujemy okres pracy zgodny z częścią D1.
2-4. Nie dotyczy.
5. Suma otrzymanej dawki w całym okresie pracy u danego pracodawcy.
6. Podpis kierownika jednostki.
CZĘŚĆ D3 – nie dotyczy, chyba że właściciel paszportu pracuje ze źródłami promieniotwórczymi (np. medycyna nuklearna!)
CZĘŚĆ D4 – uzupełnia każdy „pracodawca” posiadacza paszportu po otrzymaniu cokwartalnego sprawozdania z odczytem dawki z dozymetru pracownika
Uzupełniamy tabele osobno dla każdego roku kalendarzowego.
1. Okres rejestracyjny – zgodnie ze sprawozdaniem z dozymetrii.
2-5. Nie dotyczy.
6. Dawka skuteczna – zgodnie ze sprawozdaniem z dozymetrii. W wierszu na samym dole sumujemy dawkę ze wszystkich odczytów w danym roku kalendarzowym.
7. Podpis kierownika jednostki.
CZĘŚĆ D5 – uzupełnia pracodawca, u którego odnotowano przekroczenie limitu dawki przez pracownika
Jeżeli przeszliście już przez nasz audyt, (LINK: Audyt pracowni rentgenowskiej), to wiecie, że są pewne roczne limity dawek, których nie można przekraczać. Tą część uzupełniamy tylko w przypadku, kiedy pracownik przekroczył dopuszczalny limit dawki. Mamy nadzieję, że to się nigdy nie wydarzy. Jeżeli macie wątpliwości odnoszące się do tego punktu, koniecznie się z nami skontaktujcie
CZĘŚĆ D6 – uzupełnia lekarz medycyny pracy, który wystawia orzeczenie lekarskie. Jeżeli orzeczenie zostało wydane przed wydaniem paszportu, uzupełnia pracodawca, który skierował pracownika na badania. Ewentualnie posiadacz paszportu, jeżeli na badanie skierował sam siebie.
Część D7 – nie dotyczy
Część D8 – nie dotyczy
Część D9 pkt 1 i 2 – uzupełnia pracodawca i posiadacz paszportu
Mamy nadzieję, że wiecie o tym, że przed zatrudnieniem pracownika do pracy z promieniowaniem powinniście uzyskać informację z Centralnego Rejestru Dawek (CRD), jakie dawki otrzymała ta osoba, zanim rozpoczęła pracę u Was. Wiecie prawda…? 😉 Jeżeli nie wiecie, czym prędzej zapraszamy na audyt – Audyt pracowni rentgenowskiej
W tej części uzupełniamy dane uzyskane z CRD przed rozpoczęciem wpisów w paszporcie dozymetrycznym. Podpisy składają zarówno kierownik jednostki, jak i posiadacz paszportu.
CZĘŚĆ D9 pkt 3 (str. 38-39) – uzupełnia pracodawca właściciela paszportu
W pierwszym wierszu, w kolumnie 2, wpisujemy informację o dawce otrzymanej przed wydaniem paszportu ( = dawce uzyskanej z CRD).
W kolejnych wierszach wpisujemy dawki za każdy rok kalendarzowy – powinny być zgodne z sumą dawki za rok z części D4.
Kolumna 3 – tu wpisujemy kategorię narażenia. W zdecydowanej większości przypadków będzie to kat. B, ale może się zdarzyć, że ktoś został zakwalifikowany do kat. A…
My jeszcze nikogo do takiej kategorii nie zakwalifikowaliśmy, ale dla pewności sprawdźcie 'kategorię’ w swoim programie zapewnienia jakości. W kolumnie 4 podpisuje się „pracodawca” posiadacza paszportu.
CZĘŚĆ D10 – Jeżeli posiadacz paszportu wykonuje działalność na własny rachunek, czyli prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, to jest dla siebie pracodawcą zewnętrznym. W takim przypadku posiadacz wpisuje tu dane swojej JDG i okres pracy z promieniowaniem.
Uff.. dobrnęliśmy do końca!
Co grozi za pracę bez paszportu dozymetrycznego?
Dopuszczenie do pracy w narażeniu na promieniowanie jonizujące pracownika zewnętrznego bez paszportu dozymetrycznego jest niedopełnieniem obowiązków w zakresie ochrony radiologicznej przez kierownika jednostki organizacyjnej („pracodawcę”), co podlega karze pieniężnej w wysokości nieprzekraczającej pięćdziesięciokrotności kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (ok. 350 tys. zł).
Podkreślamy, że jest to maksymalna wysokość kary pieniężnej i najpewniej – gdyby było to jedyne „wykroczenie” w prowadzonej działalności – wysokość kary byłaby dużo niższa. Niemniej jednak żeby spać spokojnie, dobrze jest zaopiekować się tematem paszportów dozymetrycznych jeszcze przed kontrolą Inspektorów Dozoru Jądrowego.
Jak naprawić błędy?
A co jeżeli od lat macie zatrudnionych pracowników zewnętrznych i do tej pory wszyscy pracują bez paszportów dozymetrycznych?
Jakie dawki wpisać, jeżeli prowadziliście dozymetrię środowiskową, a w paszporcie dane o dawkach powinny dotyczyć indywidualnej osoby?
Co jeżeli wciąż nie macie paszportu zgodnego z nowym wzorem, a minęły już 2 lata od ostatecznego terminu na wymianę książeczki?
Jak uzupełnić paszport, jeżeli nie macie danych z Centralnego Rejestru Dawek?
W takich przypadkach nie ma uniwersalnego rozwiązania. Każda tego typu sytuacja wymaga indywidualnego podejścia.
Zachęcamy Was do kontaktu z nami – spróbujemy znaleźć najlepsze rozwiązanie.
Więcej o nas na: https://radiovet.pl/o-nas/
Koordynator ds. nadzoru radiologicznego, IOR-1
